Bu yazımızda, 3201 sayılı Kanunda yapılan değişiklikler sonrası güncel uygulama hakkında bilgilendirme yapılacaktır.
19.07.2019 tarihli ve 30836 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7186 sayılı Kanun ile 3201 sayılı Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanunda değişiklikler yapılmış olup, 3201 sayılı Kanunda yapılan bu değişiklikler 7186 sayılı Kanun’un yayımlandığı tarihi takip eden aybaşı olan 01.08.2019 tarihi itibariyle de yürürlüğe girmiştir.
7186 sayılı Kanun ile yapılan değişiklikler:
** 8. maddesi ile 3201 sayılı Kanun’un 3. maddesinde yapılan değişiklikle 3201 sayılı Kanun’dan yararlanacaklar belirtilmiş ve kısmi aylık bağlanmış olanların borçlanma işlemlerinin Kurum’ca yapılacağı belirtilmiştir. Buna göre, 506 sayılı Kanun’un Geçici 20. maddesi kapsamında kısmi aylık bağlanmış olanların da borçlanma işlemleri 01.08.2019 tarihi itibariyle Kurum’ca yapılacaktır.
** 9. maddesi ile 3201 sayılı Kanun’un 4. maddesinin 1. fıkrasında yer alan borçlanma tutarının hesaplanmasına esas oran % 32 yerine % 45 olarak değiştirilmiş, fıkradaki üçüncü cümle olan “Borçlanılan süreler, yurda kesin dönüş yapılmış olması şartıyla aylık tahsisi için yazılı talepleri halinde 5510 sayılı Kanun’un 41. maddesinin son fıkrası hükümlerine göre değerlendirilir.” iptal edilmiştir.
** 10. maddesi ile 3201 sayılı Kanun’un 5. maddesinin başlığı “Süre tespiti, sigortalılığın başlangıcı ve sürelerin değerlendirilmesi” şeklinde değiştirilmiş ve yapılan borçlanma sürelerinin hangi statüde sayılacağına dair dördüncü fıkrası değiştirilmiş ve 4. maddenin birinci fıkrasında iptal edilen ve borçlanılan sürelerin hizmet süresi olarak nasıl değerlendirileceğine ilişkin cümle 5. maddeye son fıkra olarak eklenmiştir. 5. maddede yapılan değişikliklere göre;
- Yurt dışı hizmet borçlanmasına ait süreler Türkiye’deki çalışmaların niteliğine bakılmaksızın 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında geçmiş sigortalılık süresi olarak kabul edilecektir.
- Yurt dışı hizmet borçlanmasına esas sürelerin aylık bağlama işlemlerinde değerlendirilmesinde, sigortalıların Türkiye’deki sigortalılığın başlangıç tarihinden önceki süreleri borçlanması halinde bu süreler 5510 sayılı Kanun’un 41. maddesinde yer alan hükümler esas alınarak Türkiye’deki sigortalılık başlangıç tarihinden, Türkiye’de sigortalılık yok ise borçlanma tutarının tamamen ödendiği tarihten geriye götürülen sürelere ait ilgili aylara mal edilecek diğer bir ifadeyle bu sürelere gün ve kazanç olarak mal edilip aylık bağlama işlemlerinde bu şekilde dikkate alınacaktır.
** 11. maddesiyle 3201 sayılı Kanun’un 9. maddesinin birinci fıkrasına eklenen ibare ile kısmi aylık alırken borçlanma yapanların, yurt dışı borçlanma sürelerinin aylık bağlama işlemlerinde hangi statüde değerlendireceği hususunda yeni bir düzenleme yapılarak, kısmi aylığın başlangıç tarihinin esas alınarak mülga 2829 sayılı Kanun ya da 5510 sayılı Kanun’un 53. maddesi uyarınca tespit edilecek statüye göre ilgili sosyal güvenlik kuruluşunca tam aylığa çevrileceği öngörülmüştür.
** 12. maddesiyle 3201 sayılı Kanun’un 5434 sayılı Kanun’a tabi iştirakçilerin yurt dışında geçen hizmet sürelerinin borçlandırılmasında, borçlandırılan sürelerin gerek statü gereke aylık bağlama işlemlerinde ne şekilde değerlendirileceğine ilişkin geçici maddesi yürürlükten kaldırılmıştır.
** 13. maddesiyle 3201 sayılı Kanun’a geçici 9. madde eklenmiş olup, bu madde ile kısmi aylık bağlanmış olanlar dâhil olmak üzere bu maddenin yürürlük tarihinden (01.08.2019) önce yurt dışında geçen sürelerini borçlanma talebinde bulunanlardan tahakkuk ettirilen borçlarını yasal süresi içinde ödeyenlerin, sigortalılık sürelerinin hangi statüde değerlendirileceğinin ve tahakkuk ettirilecek borç tutarının tespitinde, değişiklikten önceki hükümlerin esas alınacağı öngörülmüştür.
BORÇLANMA İŞLEMLERİ İÇİN BAŞVURU YAPILACAK BİRİMLER
|
İsviçre Prim Transferi Yapılmış Süreleri İlişkin Borçlanmalar |
Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü (EHGM) Yurt Dışı Sözleşmeler ve Emeklilik Daire Başkanlığı |
|
Borçlanma İşlemleri İçin |
Kimlik Paylaşım Sisteminden tespit edilecek adresin bulunduğu ildeki sosyal güvenlik il müdürlükleri (SGİM) / sosyal güvenlik merkezlerince (SGM) |
|
Kimlik Paylaşım Sisteminde adres kaydı bulunmuyor ise nüfusa kayıtlı olunan ildeki sosyal güvenlik il müdürlükleri (SGİM) / sosyal güvenlik merkezlerince (SGM) |
|
|
Adresin tespit edilemediği durumlarda, müracaat edilen ilde. Kimlik Paylaşım Sisteminde birden fazla kayıtlı adresi bulunan sigortalı veya hak sahiplerinin tercih ettikleri adresin bulunduğu ildeki sosyal güvenlik il müdürlükleri (SGİM) / sosyal güvenlik merkezlerince (SGM) |
|
|
506/Geçici 20. Madde Sandıklarınca yurt dışı borçlanma işlemleri yapılmayacaktır. (01.08.2019 tarihi itibariyle borçlanma süreleri 4/1-(b) kapsamında olduğundan) |
|
BORÇLANMA TUTARININ HESAPLANMASI VE BORÇLANMANIN GEÇERLİ OLACAĞI STATÜ
Sigortalılar 5510 sayılı Kanun’un 82. maddesinde belirtilen prime esas kazancın alt ve üst kazanç tutarları arasında olmak üzere belirleyeceği kazancın % 32’si üzerinden borçlanma yaparken, 7186 sayılı Kanunla 3201 sayılı Kanun’da yapılan değişikle, maddenin yürürlük tarihi olan 01.08.2019 tarihi itibariyle borçlanma talebinde bulunanların borçlanma bedeli, tercih ettikleri günlük kazancın % 45’i üzerinden belirlenmeye başlamıştır.
2024 yılı için günlük prime esas kazancın alt sınırı 666,75 TL ve günlük prime esas kazancın üst sınırı ise 5.000,63 TL olarak belirlenmiştir. Sigortalı bu tutarları arasında olmak üzere belirleyeceği günlük kazancın % 45’i üzerinden borçlanma tutarını belirleyebilecektir.
( 7186 sayılı Kanunla bu değişiklik yapılmamış olsaydı 01.01.2024 – 31.12.2024 tarihleri için prime esas kazanç alt sınırından 1 günlük borçlanma yapan sigortalı: 213,36 TL ödeyecekti. Fakat değişiklik olduğu için ödeyeceği tutar: 300,04 TL ye yükselmiştir)
Örnek: 01.01.2024 -31.12.2024 tarihleri arasında asgari günlük kazanç üzerinden 7200 gün borçlanma yapmak isteyen sigortalının borçlanma bedeli 7186 sayılı Kanun yürürlüğe girmemiş olsaydı;
666,75 x % 32 = 213,36 x 7200 = 1.536.192 TL olacak iken,
01.08.2019 tarihinden sonra uygulanmaya başlanan 7186 sayılı Kanun sonrası aynı süreyi asgari kazanç üzerinden borçlanmak isteyen sigortalının borçlanma bedeli 666,75 x % 45 = 300,04 x 7200 = 2.160.288 TL yükselmiştir.
Diğer taraftan, 01.08.2019 (dâhil) tarihinden itibaren borçlandırılan yurt dışı süreleri talep tarihindeki en son sigortalılık statüsüne bakılmaksızın 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalılık süresi olarak kabul edilmektedir.